Monday, February 18, 2013

නාන ලිඳේ කතාව (හැලපයාගේ කතාවට ඌන පූර්ණයක්)

හැලපයාගේ නන ලිඳේ කතාව මම දැක්කෙ අටම්පහුරගේ ලිපියකින්ද කොහෙද. කතාව මට කොච්චර සංවේදී උනාද කිව්වොත් නාන ලිඳ ගැන මගේ හිතේ මෙතරම් බැඳීමක් තිබුන කියල මංවත් දැනන් හිටියෙ නෑ.
අපේ ගෙදර තිබුනෙ වෙලටත් පාරටත් මැදිවූ සිහින් බිම් තීරුවක. මගේ කතාව නාන ලිං දෙකකට සම්බන්ධයි. එකක් ගෙට දකුණු පැත්තෙන් අපේ වත්තෙ තිබුණ නාන ලිඳ. ප්‍රමාණයෙන් කුඩයි. බුලත් වලට වතුර දාන්න සීය කපපු ලිඳක්ලු. අපේ ගේ එතන හැදුවට පස්සෙ ඒක අපේ නාන ලිඳ වුනා. අනික වම් පැත්තෙන් කම්බි වැටට එහයින් ආච්චිලගෙ වත්තෙ තිබුණු නාන ලිඳ. ඒක හුඟක් පරණ වගේම විශාලයි. කවදාවත් හිඳෙන්නෙ නෑ. තද පෑවිල්ලකට උනත් ඉහින්නෙ අමාරුවෙන්. ලිං දෙකම අපේ ගෙදරට හුඟක් කිට්ටුයි.
නාන ලිඳක් කියන්නෙ අතින් වතුර ගන්න පුළුවන් ලිඳක්. තද ඉඩෝරයකදි විතරක් පනිට්ටුවට පොඩි කඹ කෑල්ලක් බැදගන්න ඕන. ලිඳ වගේම ලිං මිදුලත් සුවිශේෂයි. බැඳපු ලිං තිබුනත් මේ ලිං දෙකම එහෙම කරල තිබුනෙ නෑ. ලිං මිදුල තියෙන්නෙ පොලෝ මට්ටමින් අඩි කීපයක් පහලින්, පොළවෙ වතුර මට්ටමට වෙන්න. හැබයි ඇලේ වතුර මට්ටමට වඩා ඉහලින්. නැත්නම් වතුර බස්සන්න බෑනෙ. නිතරම ලිඳේ වතුර උතුරල ලිං මිදුල දිගේ ඇලට ගලාගෙන යනව. නාන ලිං සුලභ නැත්තේ සහ වෙලවල් අයිනෙ විතරක් තියෙන්නෙ මේ අවශ්‍යතා සම්පූර්ණ වෙන්න ඕන හින්ද.

ආච්චිලගෙ නාන ලිඳ පරම්පරා ගානක් පැරණි එකක්. නාන ලිඳත් එක්ක බැදුනු සංස්කෘතියකුත් තියෙනව. හිසතෙල් ගාන දවසට සීයගෙ ගෙදර එන ඔක්කොම නෑයො නාන්න ලිඳට යනව. අම්ම කියනව සීයගෙ තාත්තගෙ කාලෙත් එහෙමලු.
ඉස්සර හැම ගෙදරකම ලිඳක් කපන සිරිතක් නෑ.ගැහැණු වතුර කලගෙඩි අරන් ඇවිත් බොන ලිං වලින් පුරවගන්නව, උයන්නයි, බොන්නයි. නාන ලිඳකට හරි ඇලකට හරි ගිහින් රෙදි හෝදල නානව. ඒ තියා හැම ගෙදරකම වැසිකිලියක් තිබ්බෙත් නැද්ද කොහෙදලු. කැලේට ගිහින් සෝදගන්න ඇලට යනවළු.

මගේ මුළු ළමා කාලයම ලිඳත් එක්ක බැඳිල තිබුණු බව මට මතක් වෙන්නෙ දැන්. නිවාඩු කාලෙට අම්මගෙ සහෝදරයින්ගෙ ළමයි ඔක්කොම වගේ නිවාඩුව ගත කරන්න ආච්චිලගෙ ගෙදර එනව. අපිට සෙල්ලම් කරන්න තියෙන ප්‍රධාන තැනක් තමයි ලිං මිදුල. කොච්චර කෑ ගැහුවත් අපිව ලිඳෙන් ගොඩට ගන්න ලේසි නෑ. සුදු වැලි පිරිච්ච මිදුලෙ අපිට කරන්න සෙල්ලම් ඕනතරම්. කිරි මැටි වලින් එක එක වැඩ. ඇයි මාළු? කූඹි සයිස් කුඩා මාළු රෑන් කුඩා පනිට්ටුවෙන් අල්ලනව මට අදවගේ මතකයි. බත් මුට්ටිය ලිඳට දැම්මම දංකුඩ කන්න මාළු පොරකනව. නැතුව උන් අල්ලන්න ලේසි උනේ නෑ. නිවාඩු ඉවරවෙලා ගෙවල් වලට යනකොට මාළු පැටවු ගෙනියන්න රණ්ඩු. ලිඳට වැටිච්ච කතා, ඊට පස්සෙ වැඩිහිටියන්ට කියපු බොරු අදටත් මතක්කර රසවිඳින්ට පුළුවන්.
නාන ලිඳක් කියන්නෙ වෙනම පරිසර පද්ධතියක්. ලිං කණ්ඩිය හෝදගෙන යනවට වවල තිබුණු පුවක් ගස්, අරත්ත පඳුරු, කදුරු ගස්, මීවන වර්ග, දියසෙවල, මාලුන්, ගෙම්බන් හා ඉස්ගෙඩින්, දියමත ඇවිදයන නම නොදන්න මකුලුවන් වැනි සතුන්, සතියකට දෙපාරක්වත් ඇවිත් යන දියනයින්,රෑට එන කබරගොයින් හා මා තවමත් හරිහැටි දැක නැති දිය බල්ලන්, නෑමට දිය බීමට හා දඩයමක් කර ගැනීමට එන සියලු පක්ෂීන් එයට අයත්. සුදුරෙදි හොරා සිවුරු හොරා වගේ පර්යටන පක්ෂීන් කිහිපදෙනෙකුත් වාර්ෂිකව ලිඳ ආශ්‍රිත පරිසරයට තවමත් එනව.
නාන ලිඳෙන් නාන විධියත් හරි අපූරුයි. අපේ සීය නෑවෙ අමුඩයක් ඇඳගෙන වාඩිවෙලා ලිඳට කකුල් දෙක දාගෙන. සමහරු දන ගහගෙන නානව. හුඟක් අය නැමිල වතුර අරගෙන ඔලුවට වක්කරගන්නව. අපි පොඩිකාලෙ නෑවෙ වතුර පනිට්ටු ගාන ගැනල. සබන් ගාන්න කලින් විස්සයි, පස්සෙ 15යි ආදි වශයෙන්. අඩුවෙන් හරි වැඩියෙන් හරි නෑවොත් හෙම්බිරිස්සාව හැදෙන බව තමයි කියවුනේ. ඒක අපිව ලිඳෙන් ගොඩ ගන්න ගොතපු බොරුවක්ද කොහෙද.
මට මතක කාලෙ වැහි කාලෙට ලිඳෙන් නාන්න මහ පිරිසක් ආවෙ නෑ. නෑයො ටිකයි, ආච්චි අම්මත් එක්ක ඕපයක් කියන්න පුරුදුවුනු ගැහැණු කීපදෙනෙකුයි, වෙල් වැඩ කරන අයයි හැමදාම වගේ ආව. පායන කාලෙට තත්වය වෙනස්. ඈතින් පවා මිනිස්සු ඇවිත් නානව.
අපි පුංචිකාලෙ ගම වේගයෙන් වෙනස් වුනා. වෙන්දේසි ඉඩම් වල නන්නාදුරන මිනිස්සු පදිංචි උනා. ගාමන්ට් ෆැක්ටරි වල වැඩකරන අය අපේ ගමෙත් බෝඩිම් වුනා. කසිප්පු ව්‍යාපාරය තදින් පැතිරෙන්නෙ මේ කාලෙදි වෙන්න ඇති. පායන කාලෙදි නාන්න එන පිරිස තවදුරටත් ගමේ දන්නාදුනනන හිතවත්තු විතරක් වුනේ නෑ. සමහරු අයිතිකාරය වෙච්ච සීයට පවා නිසි ගරුත්වයෙන් සැලකුවෙ නෑ. අමුඩ ඇඳගෙන දියරෙදි ඇඳගෙන නාන ගැහැණු පිරිමි අලුත් දෙයක්  නොවුනත්, ලන්කට් ඇදගෙන නාන පිරිමි එතනට ගැලපුනේ නෑ. දවල්ටත් මාව මිදුලට නොයව තියාගන්න අම්මට සිදුවුනා. බහ තෝරන මල්ලි, ලිඳ ලඟ ඇහෙන කුණුහරප කියන්න ගත්ත. බීපු මිනිස්සුන්ගෙ සින්දු, රණ්ඩු රෑ පුරා ඇහුන. ලිං මිදුලෙ මුත්‍රා කරල තව කට ගහගෙනත් ආපු අලුත් චණ්ඩියෙකුට ගහල පන්නන්න තාත්තට සිදුවුනා. ඇයි දෙය්යනේ ආච්චි අම්ම ඔය ලින් මිදුලෙ හීන් වැල්ලෙන් දතුත් මදිනව.
තවත් කරදරයක් තිබුනා. ලිං ඉවුර කඩා වැටෙමින් ලිඳ නොනවත්වා විශාල වීම. කම්බි වැටත් ගලෝගෙන අපේ මිදුල ආක්‍රමණය කරන ලිඳ නවත්වන්න ගල් වැටියටවත්, පුවක් ගස් කීපයකටවත් හැකි වුනේ නෑ.
කරදර ඉවසන්න බැරි තැන තාත්ත ලිඳ වහන්න සීයගෙන් අවසර ගත්තා. නෑයො, අහල පහල ඔක්කොටම අපේ ලිඳේ නාන්න එන්න ආරාධනා කලා. අහල පහල අයට කිව්ව ලිඳ කඩා වැටෙන නිසා වහල දානව කියල. කවුරුවත් තාත්තට විරුද්ධ වුනේවත් වැඩේ වැරදියි කිව්වෙවත් නෑ. පරම්පරා ගානක් නාපු ලිඳ වහන්න අපේ තාත්ත මූලික වුනේ එහෙමයි.
ලිඳ වහන්න පටන් ගත්තෙ වැඩිය කාටත් නොදැනෙන වැහි කාලෙට. මට මතකයි මුලින්ම කෙහෙල් කඳන් දාල ඊට උඩින් අතු කොලරොඩු දාල, කාලයක් ගොඩවෙන්න ඇරල පස් දැම්ම. දැන්නම් එතන ලිඳක් තිබුනද කියලවත් හොයාගන්න බෑ.
අපේ ලිඳ ඊලඟ පායන කාලෙදි ජනාකීර්ණ වුනා. නමුත් ඒකට එන්න ඕන අපේ ගේට්ටුව හරහා මිදුල දිගේ ඇවිත්.ආච්චිලගෙ ලිඳ වගේ විවෘත නැහැ. ලඟ හිතවත්තු නෑයො ඇරුනම නොදන්න කෙනෙක් අවොත් අහල කරල තමයි නෑවෙ. කාටවත් එපා නොකිව්වත් එන පිරිස සීමා උනා. නෑයො නම් දිගටම ආව. කාලයක් යනකොට හැම ගෙදරකම වතුර මෝටර් හයි වුනා. වොෂින් මැෂින් ආව. ලිඳට ඇවිත් නාන එක කලාතුරකින් විනෝදෙට කරන දෙයක් වෙලා පස්සෙ හිසතෙල් ගාන දවසට විතරක් සීමා වුනා.
නවීන තාක්ෂනය අපේ ගෙදරට ආවෙ හෙමින්. තාත්ත වතුර මෝටරයක් හයි කරනවට කොහෙත්ම කැමති වුනේ නෑ, අතින් වතුර ගන්න පුළුවන් කම තියෙද්දි මොන මෝටර්ද කියල. අපේ ගෙදර නාන කාමරයක් හදල වතුර මෝටරයක් හයිවෙන්නෙ මම උසස් පෙළ අවසන් කරන කාලෙ. ඒත් නීතිය තමයි රෑට ඇරෙන්න නානකාමරය පාවිච්චිය තහනම්. ඒ නිසා ලඟක් වෙනකල්ම අපි නෑවෙ ලිඳෙන්. ආච්චි අම්මනම් මැරෙනකල්ම නෑවෙ ලිඳෙන්. එයා කියන්නෙ ෂවර් එකෙන් නාන එක නිකම් වැස්සට තෙමෙනව වගේ එකක් මිසක් නෑමක් නෙවෙයිලු.
මම විශ්වවිද්‍යාලයට ගියා ඉන්පසු රෑකියාවට. පාන්දර ගිහින් රෑවෙලා එනකොට ලිඳට යන්න අවස්ථාවක් ලැබෙන්නෙ නිවාඩු දවසක විතරයි. මුලින් තාත්තට හොරෙන් දවල්ට නාන කාමරය පාවිච්චි කරල පස්සෙ ඒක පුරුද්දකට ගියා. ඇඟපතේ අමාරු නිසා අම්මයි තාත්තයිත් නල ජලයට හුරුවුනා. නාන ලිඳේ භාවිතය අඩු වුනා. මමත් විවාහ වෙලා ගෙදරින් ගියා.
ටික කලකට කලින් ගෙදර ආපු වෙලාවක ලිඳෙන් නාන්න ගියාම තමයි සෞඛ්‍ය ප්‍රශ්නයක් කියල අම්ම ලිඳෙන් නාන්න එපා කිව්වෙ. හැමදාම වැහි කාලෙට ඇල උතුරල ලිඳයි ඇලයි එකක් වෙනව. ටික දිනකින් වතුර බැහැල ලිඳ පෑදුනාම අපි ආයෙත් නානව. අම්ම කියන්නෙ ඇල උතුරපුවාම ඒකෙ ජරාව ලිඳට එනව කියල. අනේ මන්ද ඕවයෙ ඇත්ත නැත්ත. අම්මනං කිව්වෙ පුන්චිගෙ පුතාගෙත් ඇඟ කැසුවලු නෑවට පස්සෙ. මී උණ කතාවකුත් එහෙන් මෙහෙන් ඇහුන.
දැන් ලිඳෙන් කවුරුවත් නාන්නෙ නෑ. අම්ම ඉඳල හිටල රෙදි හෝදනව. හැමදාම වගේ ලිං මිදුලෙ වලං හෝදනව. වැඩි පාවිච්චියක් නැති නිසා ලිං මිදුල දියසෙවෙල බඳිල, දැලි එකතුවෙලා, වතුරත් බොර පාටයි. අවුරුදු ගානකින් ලිඳ ඉහල නෑ. ඒ නිසා පෑවිල්ලට වතුර ගඳ ගහනව. ඉස්සර තාත්තයි මමයි තනියම ඕක ඉහල මඩ අයින් කරනව.
මම ගිය ඉරිදත් ලිං පඩිය උඩට වෙලා ලිඳ දිහා හුඟක් වෙලා බලන් හිටිය, හැලපකඩේ ලිපියත් පුංචි කාලෙ මතකයත් අතර හිත දිව හරිමින්. මාළු, කුරුල්ලො, දියනයි තාමත් ලිඳට එනව යනව.
මේ සිංහල අවුරුද්දට කලින් මල්ලියි මහත්තයවයි අල්ලගෙන කොහොම හරි ලිඳ ඉහින්න ඕනෙ. ඒගොල්ලො වැඩේට කමති කරගන්න එක තමයි ඊලඟ ප්‍රශ්නෙ.